Web sitemdeki çerezler neden ayarlanmıyor? Set-Cookie HTTP başlıklarını nerede kontrol etmeliyim?

Web sitenizin düzgün çalışması, kullanıcı deneyimi ve reklam geliri (özellikle Google AdSense kullanıyorsanız) açısından çerezler (cookies) kritik bir rol oynar. Kullanıcı oturumlarını yönetmekten tutun, tercihleri hatırlamaya, ziyaretçi takibine ve kişiselleştirilmiş reklamlar sunmaya kadar birçok temel işlev çerezlere dayanır. Ancak bazen çerezlerin beklendiği gibi ayarlanmadığını fark edebilirsiniz. Bu durum hem kullanıcılar için sorunlara yol açabilir hem de Google AdSense performansınızı olumsuz etkileyebilir. Peki, bu sorunu nasıl teşhis edebiliriz ve özellikle `Set-Cookie` HTTP başlıklarını nerede kontrol etmeliyiz? Bu makalede, çerezlerin neden ayarlanmadığını anlamak ve bu sorunları gidermek için gerekli araçlara ve yöntemlere derinlemesine bakacağız.

Çerezlerin Temelleri ve Set-Cookie Başlığı

Çerezler, sunucunun web tarayıcısına gönderdiği ve tarayıcının depoladığı küçük metin dosyalarıdır. Bir sonraki ziyaretinizde, tarayıcı bu çerezleri sunucuya geri gönderir. Bu döngü, sunucunun sizi tanımasını ve önceki etkileşimlerinizi hatırlamasını sağlar. Çerezlerin ayarlanması süreci, sunucunun HTTP yanıt başlıklarında `Set-Cookie` adlı özel bir başlık göndermesiyle başlar. Bu başlık, tarayıcıya belirli bir çerezi (adı, değeri ve çeşitli öznitelikleriyle birlikte) depolamasını söyler.
`Set-Cookie` başlığı, bir çerezin adı ve değeri dışında, onun davranışını belirleyen birçok önemli öznitelik içerir:
* Domain: Çerezin hangi alan adları için geçerli olduğunu belirtir. Genellikle çerezi ayarlayan alan adı veya bir üst alan adı olur.
* Path: Çerezin hangi URL yolları için geçerli olduğunu belirtir.
* Expires/Max-Age: Çerezin ne zaman geçerliliğini yitireceğini belirler. Bunlar belirtilmezse, çerez oturum çerezi olur ve tarayıcı kapatıldığında silinir.
* Secure: Bu öznitelik ayarlanmışsa, çerez yalnızca HTTPS bağlantıları üzerinden gönderilir. Güvenli web siteleri için bu çok önemlidir.
* HttpOnly: Bu öznitelik ayarlanmışsa, çereze JavaScript üzerinden erişilemez. Bu, XSS (Cross-Site Scripting) saldırılarına karşı ek bir güvenlik katmanı sağlar.
* SameSite: Çerezin üçüncü taraf bağlamında nasıl gönderileceğini kontrol eder. "Lax", "Strict" veya "None" değerleri alabilir. Modern tarayıcılar için varsayılan değer genellikle "Lax"dir ve üçüncü taraf çerezleri için önemli bir güvenlik mekanizmasıdır.
* AdSense politikaları gereği, özellikle kullanıcı gizliliği ve veri güvenliği konularında bu özniteliklerin doğru yapılandırılması büyük önem taşır. Yanlış yapılandırma, reklamların düzgün gösterilmemesine veya kişiselleştirmenin devre dışı kalmasına neden olabilir.

Çerezlerin Ayarlanmamasının Yaygın Nedenleri

Bir çerezin ayarlanmaması genellikle birden fazla faktöre bağlı olabilir. İşte en sık karşılaşılan nedenler:

1. Yanlış Set-Cookie Başlığı Öznitelikleri

Yukarıda bahsedilen `Set-Cookie` özniteliklerinden herhangi birinin yanlış yapılandırılması, çerezin ayarlanmamasına yol açabilir:
* Yanlış Domain veya Path: Çerezin ayarlanmaya çalıştığı alan adı veya yol, tarayıcının o anki URL'si ile uyumsuz olabilir. Örneğin, `example.com` adresindeyken `sub.example.com` için bir çerez ayarlamaya çalışmak veya tam tersi.
* Secure Özniteliği Eksikliği (HTTPS üzerinde): Siteniz HTTPS kullanıyorsa ve çerez `Secure` özniteliği olmadan ayarlanmaya çalışılıyorsa, modern tarayıcılar bu çerezi reddedebilir. Bu, özellikle güvenlik bilincinin arttığı günümüzde temel bir sorundur.
* SameSite Politikaları: `SameSite` özniteliğinin "Strict" olarak ayarlanması, çapraz site isteklerinde çerezin gönderilmemesine neden olabilir. Örneğin, başka bir siteden gelen bir linke tıklandığında, çerez gönderilmeyecektir. Ayrıca, `SameSite=None` kullanılıyorsa, `Secure` özniteliğinin de bulunması zorunludur; aksi takdirde çerez reddedilir.
* Expires/Max-Age Sorunları: Geçmiş bir tarih belirlemek veya süresi dolmuş bir çerezi yeniden ayarlamaya çalışmak, çerezin hemen silinmesine neden olabilir.

2. Sunucu Tarafı Uygulama Hataları

Çerezler genellikle sunucu tarafında (PHP, Node.js, Python, Ruby vb.) `Set-Cookie` başlığı gönderilerek ayarlanır.
* Kod Hataları: `setcookie()` (PHP) veya benzeri fonksiyonların yanlış kullanımı. Örneğin, HTTP başlıkları zaten gönderildikten sonra `setcookie()` fonksiyonunu çağırmak, bir hata ile sonuçlanabilir ve çerez ayarlanmaz.
* Yanlış Karakterler veya Değerler: Çerez adlarında veya değerlerinde izin verilmeyen karakterlerin kullanılması, tarayıcının çerezi reddetmesine neden olabilir.

3. İstemci Tarafı Sorunlar

Tarayıcı ayarları veya üçüncü taraf eklentileri de çerezlerin ayarlanmasını engelleyebilir.
* Tarayıcı Ayarları: Kullanıcılar tarayıcı ayarlarından çerezleri tamamen devre dışı bırakmış olabilir veya üçüncü taraf çerezlerini engellemiş olabilir. Gizlilik odaklı tarayıcılar ve eklentiler (örneğin reklam engelleyiciler) de çerezleri bloke edebilir.
* JavaScript Hataları: Eğer çerezler JavaScript ile `document.cookie` üzerinden ayarlanıyorsa, JavaScript kodundaki hatalar veya DOM yükleme sorunları çerezlerin ayarlanmasını engelleyebilir.

4. Çapraz Alan Adı (Cross-Domain) Kısıtlamaları

Tarayıcılar, güvenlik nedeniyle bir alan adının başka bir alan adına ait çerezleri ayarlamasını veya erişmesini kısıtlar. Bu durum, özellikle üçüncü taraf reklamları veya içerik dağıtım ağları (CDN'ler) kullanıldığında önemlidir. Bu kısıtlamalar, `SameSite` politikalarıyla daha da güçlenmiştir.

5. SSL/TLS ve Güvenlik Sorunları

HTTPS kullanıyorsanız ve `Secure` özniteliğini ayarlamadıysanız, tarayıcı çerezi reddedebilir. Ayrıca, HTTPS bağlantısı üzerinden HTTP kaynaklarını yüklediğiniz (karma içerik) durumlarda da güvenlik uyarıları alabilir ve çerez sorunları yaşayabilirsiniz.

Set-Cookie HTTP Başlıklarını Nerede Kontrol Etmeliyim? (HTTP Header Görüntüleyici)

Çerez sorunlarını teşhis etmenin en etkili yolu, tarayıcının `Set-Cookie` başlıklarını ve genel HTTP iletişimini incelemektir. İşte kullanabileceğiniz temel araçlar:

1. Tarayıcı Geliştirici Araçları (Vazgeçilmez bir HTTP Header Görüntüleyici)

Bu, web geliştiricilerinin en sık kullandığı ve en güçlü araçtır. Tüm modern tarayıcılarda (Chrome, Firefox, Edge, Safari) mevcuttur.
* Açma: Genellikle `F12` tuşuna basarak veya sayfa üzerinde sağ tıklayıp "İncele" (Inspect) seçeneğini seçerek açabilirsiniz.
* Network (Ağ) Sekmesi: Bu sekme, tarayıcının sunucuyla yaptığı tüm HTTP isteklerini ve yanıtlarını gösterir.
* Sayfayı yeniledikten sonra, listeden çerez ayarlamaya çalıştığınız belirli isteği (genellikle sayfanın kendisi veya bir AJAX isteği) bulun.
* İsteği seçtikten sonra sağ taraftaki panelde "Headers" (Başlıklar) sekmesine tıklayın.
* Burada hem "Request Headers" (İstek Başlıkları) hem de "Response Headers" (Yanıt Başlıkları) göreceksiniz.
* "Response Headers" altında, sunucudan gelen `Set-Cookie` başlıklarını arayın. Birden fazla `Set-Cookie` başlığı olabilir, her biri farklı bir çerezi temsil eder.
* Bu başlıkları inceleyerek `Domain`, `Path`, `Expires`, `Secure`, `HttpOnly` ve `SameSite` özniteliklerinin doğru ayarlanıp ayarlanmadığını kontrol edebilirsiniz.
* Application (Uygulama) Sekmesi: Bu sekme, tarayıcının depoladığı tüm çerezleri görüntülemenizi sağlar.
* Sol menüde "Cookies" (Çerezler) altında alan adınızı seçin.
* Burada beklediğiniz çerezin listede olup olmadığını, değerini ve tüm özniteliklerini (Domain, Path, Expires/Max-Age, Size, HttpOnly, Secure, SameSite) kontrol edin. Çerez yoksa veya öznitelikleri yanlışsa, sorun `Set-Cookie` başlığında olabilir.
* Console (Konsol) Sekmesi: JavaScript ile çerez ayarlamaya çalışıyorsanız, bu sekmede herhangi bir hata mesajı olup olmadığını kontrol edin.

2. cURL veya Wget Komut Satırı Araçları

Bu araçlar, web sunucusuyla doğrudan iletişim kurarak HTTP başlıklarını almanıza olanak tanır. Tarayıcı önbellekleme veya uzantılarından kaynaklanan sorunları elemek için faydalıdırlar.
* cURL ile:
```bash
curl -v https://www.siteadi.com/
```
`-v` (verbose) seçeneği, HTTP istek ve yanıt başlıkları dahil olmak üzere ayrıntılı bir çıktı verir. `Set-Cookie` başlıklarını bu çıktıda arayın.
* Wget ile:
```bash
wget -S --spider https://www.siteadi.com/
```
`--spider` sadece başlıkları kontrol eder, `-S` de sunucu yanıt başlıklarını gösterir.

3. Online HTTP Header Checker Araçları

Web üzerinde birçok ücretsiz araç, bir URL girerek o sayfanın HTTP yanıt başlıklarını görmenizi sağlar. Bunlar, hızlı bir kontrol için veya kendi sisteminizde cURL kullanma imkanınız olmadığında kullanışlıdır. Arama motorlarında "HTTP header checker" veya "response header viewer" gibi terimlerle arama yaparak bu araçlara ulaşabilirsiniz. Ancak, bu araçlar genellikle tarayıcınızın davranışını tam olarak simüle etmez, bu yüzden tarayıcı geliştirici araçları her zaman ilk tercihiniz olmalıdır.

Adım Adım Hata Ayıklama Süreci

1. Sorunu Belirleyin: Hangi çerezin ayarlanmadığını veya yanlış ayarlandığını, hangi sayfa veya işlem sırasında olduğunu tespit edin.
2. Tarayıcı Geliştirici Araçlarını Açın: Sorun yaşanan sayfayı ziyaret edin ve Geliştirici Araçlarını açıp "Network" sekmesine gidin.
3. İstekleri İzleyin: Sayfayı yenileyin veya çerez ayarlaması gereken işlemi tekrar yapın. İlgili HTTP isteğini (genellikle ilk HTML belgesi isteği veya bir API çağrısı) bulun.
4. Yanıt Başlıklarını İnceleyin: Seçtiğiniz isteğin "Headers" sekmesindeki "Response Headers" bölümüne gidin. `Set-Cookie` başlıklarının mevcut olup olmadığını ve içeriklerinin doğru olup olmadığını kontrol edin. Özellikle `Domain`, `Path`, `Secure`, `HttpOnly` ve `SameSite` özniteliklerine dikkat edin.
5. Uygulama Sekmesini Kontrol Edin: "Application" sekmesine giderek "Cookies" altında alan adınızı seçin. Çerezin gerçekten ayarlanıp ayarlanmadığını ve özniteliklerinin beklediğiniz gibi olup olmadığını doğrulayın.
6. Sunucu Tarafı Kodu Gözden Geçirin: Eğer `Set-Cookie` başlığı hiç gönderilmiyorsa veya yanlış değerler içeriyorsa, sunucu tarafındaki kodunuzu (PHP `setcookie()`, Node.js Express `res.cookie()`, Python Django `response.set_cookie()` vb.) kontrol edin. Başlıkların zaten gönderilip gönderilmediğine, doğru özniteliklerin kullanılıp kullanılmadığına ve herhangi bir hata oluşup oluşmadığına bakın.
7. İstemci Tarafı Kontrolleri: Eğer çerez JavaScript ile ayarlanıyorsa, "Console" sekmesinde hata mesajlarını kontrol edin ve JavaScript kodunuzu inceleyin.
8. Tarayıcı ve Ağ Ortamını Değiştirin: Farklı bir tarayıcıda veya gizli modda deneyerek tarayıcı uzantılarından veya önbellekten kaynaklanan sorunları eleyin.

Google AdSense ve Çerez Yönetimi

AdSense platformu, kullanıcı deneyimini kişiselleştirmek, reklam performansını ölçmek ve dolandırıcılığı önlemek için çerezlere güvenir. Çerezlerin doğru bir şekilde ayarlanmaması veya kullanıcı izninin alınmaması, AdSense reklamlarının gösterilmemesine, kişiselleştirilmiş reklamların devre dışı kalmasına ve dolayısıyla reklam gelirlerinin düşmesine neden olabilir. Özellikle GDPR ve CCPA gibi gizlilik yasaları çerçevesinde, kullanıcıdan açık rıza almak ve çerez kullanımınızı şeffaf bir şekilde belirtmek zorunludur. Yanlış çerez ayarları, AdSense politikalarına aykırı durumlar yaratabilir ve sitenizin reklam gösterme yeteneğini tehlikeye atabilir.

Sonuç

Web sitenizdeki çerezlerin neden ayarlanmadığını anlamak, teknik bir süreç gerektirse de, doğru araçlarla oldukça basittir. HTTP Header Görüntüleyici olarak tarayıcı geliştirici araçlarının "Network" ve "Application" sekmeleri, `Set-Cookie` başlıklarını ve çerez davranışını incelemek için en güçlü müttefikinizdir. Sunucu tarafı kodunuzu, istemci tarafı betiklerinizi ve tarayıcı ayarlarınızı dikkatlice kontrol ederek, çerez sorunlarını etkili bir şekilde çözebilir ve web sitenizin sorunsuz çalışmasını sağlayabilirsiniz. Unutmayın, doğru çerez yönetimi sadece teknik bir gereklilik değil, aynı zamanda kullanıcı gizliliğine saygı göstermenin ve web sitenizin dijital performansını artırmanın temel bir parçasıdır.
İlgili konular hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, HTTP Durum Kodları Neden Önemlidir? veya Web Sitelerinde Güvenlik ve SSL Sertifikaları hakkındaki makalelerimizi inceleyebilirsiniz. Bu bilgiler, web sitenizin genel sağlığı ve güvenliği için de kritik öneme sahiptir.