Bir sitenin gönderdiği çerezleri (cookies) ve oturum bilgilerini HTTP Header Görüntüleyici ile nasıl incelersiniz?

Modern web sitelerinin işleyişinde, kullanıcı deneyimini kişiselleştirmek, oturumları yönetmek ve reklam gösterimi gibi temel işlevleri yerine getirmek için çerezler ve oturum bilgileri vazgeçilmez bir rol oynar. Bir SEO editörü olarak, Google AdSense politikalarına uyum ve genel veri gizliliği standartlarını sağlamak adına, sitenizin bu bilgileri nasıl işlediğini anlamak kritik öneme sahiptir. Kullanıcı mahremiyetinin artan önemi ve regülasyonlar (GDPR, CCPA vb.) göz önüne alındığında, web sitenizin kullanıcı cihazına gönderdiği veya aldığı tüm verileri şeffaf bir şekilde denetleyebilmek, hem yasal uyumluluk hem de kullanıcı güveni açısından elzemdir.
Bu makalede, sitenizin kullanıcı tarayıcısı ile sunucu arasında gönderdiği çerezleri ve oturum bilgilerini, yaygın olarak kullanılan bir yöntem olan HTTP Header Görüntüleyici (genellikle tarayıcı geliştirici araçları) aracılığıyla nasıl inceleyeceğinizi adım adım açıklayacağız. Bu bilgileri doğru bir şekilde analiz etmek, sitenizin performansını optimize etmenize, güvenlik açıklarını tespit etmenize ve en önemlisi, Google AdSense politikalarıyla uyumlu bir reklam ortamı sağlamanıza yardımcı olacaktır.

HTTP Çerezleri (Cookies) ve Oturum Bilgileri Neden Önemli?

Web üzerindeki etkileşimlerimizin temelini oluşturan çerezler, sunucular tarafından kullanıcının web tarayıcısına gönderilen ve tarayıcı tarafından depolanan küçük metin dosyalarıdır. Bu dosyalar, sitenin sizi tanımasını ve geçmişteki eylemlerinizi veya tercihlerinizi hatırlamasını sağlar. Örneğin, bir alışveriş sitesinde sepete eklediğiniz ürünlerin oturumunuzu kapattıktan sonra bile orada kalması veya bir sonraki ziyaretinizde sitenin dil tercihinizin korunması, çerezler sayesinde gerçekleşir.
Oturum bilgileri ise, genellikle kullanıcı tarayıcısında depolanan bir oturum kimliği (session ID) aracılığıyla sunucu tarafında tutulan daha kapsamlı verilerle ilişkilidir. Bu kimlik, kullanıcının belirli bir zaman diliminde siteyle etkileşimini sürdürmesini sağlar. Oturum çerezleri genellikle tarayıcı kapatıldığında silinirken, kalıcı çerezler belirli bir süre boyunca veya manuel olarak silinene kadar tarayıcıda kalır.
Bu verilerin önemi, özellikle AdSense gibi reklam platformları için büyüktür:
* Kişiselleştirilmiş Reklamlar: AdSense, kullanıcının geçmiş davranışlarına ve ilgi alanlarına göre hedeflenmiş reklamlar sunmak için çerezleri kullanır. Bu, reklamların alaka düzeyini artırır ve reklamverenler için daha iyi yatırım getirisi sağlarken, yayıncılar için de daha yüksek kazanç potansiyeli yaratır.
* Analiz ve Raporlama: Google Analytics gibi araçlar, web sitesi trafiğini ve kullanıcı davranışlarını izlemek için çerezlerden yararlanır. Bu veriler, sitenin performansını anlamak ve iyileştirmek için hayati önem taşır.
* Kullanıcı Deneyimi: Oturum çerezleri, kullanıcıların site içinde sorunsuz bir şekilde gezinmesini, giriş bilgilerini hatırlamasını ve kişiselleştirilmiş içerik görmesini sağlar.
* AdSense Politikaları ve Kullanıcı Rızası: Google, yayıncılarından kullanıcı rızası almalarını ve özellikle kişiselleştirilmiş reklamlar için veri toplama hakkında şeffaf olmalarını ister. Bu, GDPR ve CCPA gibi düzenlemelerle de paraleldir. Sitenizin hangi çerezleri gönderdiğini bilmek, bu AdSense politikaları ve yasal gerekliliklere uyum sağlamanız için ilk adımdır. Kullanıcıların çerez tercihleri doğrultusunda doğru çerezlerin ayarlanıp ayarlanmadığını kontrol etmek, uyumluluk açısından kritik bir denetimdir.

HTTP Header Görüntüleyici Nedir ve Nasıl Çalışır?

Bir web tarayıcısı bir web sunucusuna istek gönderdiğinde veya bir web sunucusu tarayıcıya yanıt verdiğinde, bu iletişim sadece HTML, CSS ve JavaScript gibi ana içeriği değil, aynı zamanda "üstbilgiler" (headers) adı verilen bir dizi meta veriyi de içerir. Bu üstbilgiler, iletişimin nasıl ele alınacağı, ne tür içeriğin beklendiği, önbellekleme talimatları ve elbette, çerezler gibi birçok önemli bilgiyi taşır.
Bir HTTP Header Görüntüleyici, bu üstbilgileri yakalamak, ayrıştırmak ve insan tarafından okunabilir bir formatta sunmak için kullanılan bir araçtır. Bu araçlar, genellikle tarayıcınızın kendi geliştirici araçlarının bir parçası olarak bulunur, ancak çeşitli tarayıcı eklentileri ve çevrimiçi hizmetler de mevcuttur.
HTTP iletişimi iki ana bölümden oluşur:
1. İstek Üstbilgileri (Request Headers): Kullanıcının tarayıcısından sunucuya gönderilen üstbilgilerdir. Bu üstbilgiler, tarayıcının dil tercihini, kullandığı yazılımı, kabul ettiği içerik türlerini ve en önemlisi, daha önce sunucudan aldığı çerezleri (`Cookie` üstbilgisi altında) içerir.
2. Yanıt Üstbilgileri (Response Headers): Sunucudan kullanıcının tarayıcısına geri gönderilen üstbilgilerdir. Bu üstbilgiler, sunucunun kullandığı yazılımı, yanıtın durum kodunu (örneğin, 200 OK, 404 Not Found), içeriğin türünü ve yeni çerezleri ayarlama talimatlarını (`Set-Cookie` üstbilgisi altında) içerir.
HTTP Header Görüntüleyici, bu çift yönlü iletişimi izlemenizi ve `Set-Cookie` ve `Cookie` üstbilgileri aracılığıyla çerezlerin nasıl ayarlandığını, hangi özelliklere sahip olduklarını (geçerlilik süresi, etki alanı, güvenlik ayarları gibi) ve tarayıcı tarafından sunucuya geri gönderilen mevcut çerezlerin ne olduğunu görmenizi sağlar. Bu araçlar, özellikle web sitelerinin gizlilik politikalarını doğrulamak, güvenlik açıklarını denetlemek ve üçüncü taraf komut dosyalarının izinsiz çerezleri ayarlayıp ayarlamadığını anlamak için paha biçilmezdir.

Tarayıcı Geliştirici Araçları ile Çerez ve Oturum Bilgilerini İnceleme

Modern web tarayıcılarının çoğu, web geliştiricileri ve SEO uzmanları için güçlü bir HTTP Header Görüntüleyici işlevi gören yerleşik geliştirici araçlarına sahiptir. Bu araçlar, ağ trafiğini, sayfa kaynaklarını, performans verilerini ve elbette, çerezleri ve oturum bilgilerini gerçek zamanlı olarak incelemenizi sağlar.

Chrome Geliştirici Araçları ile Adım Adım İnceleme

Google Chrome, web sitelerinin gönderdiği çerezleri ve oturum bilgilerini incelemek için en yaygın ve kapsamlı araç setlerinden birini sunar. İşte adım adım nasıl yapılacağı:
1. Geliştirici Araçlarını Açın: İncelemek istediğiniz web sayfasını Chrome'da açın. Ardından, aşağıdaki yöntemlerden birini kullanarak geliştirici araçlarını açın:
* Kısayol: Windows'ta `F12` tuşuna basın veya `Ctrl+Shift+I` tuş kombinasyonunu kullanın. macOS'ta `Cmd+Option+I` kullanın.
* Sağ Tık Menüsü: Sayfanın herhangi bir boş yerine sağ tıklayın ve "İncele" (Inspect) seçeneğini seçin.
2. Network (Ağ) Sekmesine Gidin: Geliştirici araçları penceresi açıldığında, üstteki sekmelerden "Network" (Ağ) sekmesine tıklayın. Bu sekme, tarayıcınız ile sunucu arasındaki tüm ağ isteklerini ve yanıtlarını gösterir.
3. Sayfayı Yenileyin (Opsiyonel ama Tavsiye Edilir): "Network" sekmesini açtıktan sonra, genellikle mevcut isteklerin listesi boş veya eksik olabilir. Tüm isteklerin baştan yakalanması için web sayfasını yenileyin (`F5` veya `Ctrl+R` / `Cmd+R`). Bu, sayfa yüklenirken gerçekleşen tüm HTTP isteklerini ve yanıtlarını kaydetmeye başlayacaktır.
4. İstekleri İnceleyin: Sol panelde, web sayfası yüklenirken yapılan tüm kaynak isteklerini (HTML belgesi, CSS dosyaları, JavaScript dosyaları, resimler, reklam komut dosyaları vb.) bir liste halinde göreceksiniz. Genellikle ana HTML belgesi (sitenizin URL'si ile başlayan ilk istek) en önemli bilgileri içerir. Bu isteğe tıklayın.
5. Headers (Üstbilgiler) Sekmesine Gidin: Seçtiğiniz isteğe tıkladıktan sonra, sağ panelde o isteğe ait detaylar görünecektir. Bu detaylar arasında "Headers" (Üstbilgiler), "Preview" (Önizleme), "Response" (Yanıt) gibi sekmeler bulunur. "Headers" sekmesine tıklayın.
6. Çerezleri Gözden Geçirin: "Headers" sekmesinde iki ana bölüm göreceksiniz:
* Response Headers (Yanıt Üstbilgileri): Bu bölüm, sunucunun tarayıcınıza gönderdiği üstbilgileri içerir. Burada, yeni çerezlerin ayarlanıp ayarlanmadığını gösteren `Set-Cookie` üstbilgisini arayın. Birden fazla `Set-Cookie` üstbilgisi olabilir, her biri ayrı bir çerezi temsil eder. Her çerezin adı, değeri, etki alanı, yolu, sona erme tarihi (expires/max-age), `Secure` (HTTPS üzerinden gönderilmesi gerektiğini belirtir), `HttpOnly` (JavaScript erişimini engeller) ve `SameSite` gibi önemli özniteliklerini göreceksiniz. Bu bilgiler, çerezin amacını ve güvenliğini anlamak için hayati öneme sahiptir.
* Request Headers (İstek Üstbilgileri): Bu bölüm, tarayıcınızın sunucuya gönderdiği üstbilgileri içerir. Burada, tarayıcının daha önce sunucudan aldığı ve şimdi geri gönderdiği tüm çerezleri içeren `Cookie` üstbilgisini arayın. Bu üstbilgi, sunucunun kullanıcıyı tanımasını sağlar.
7. Application (Uygulama) Sekmesi (Alternatif Görünüm): Geliştirici araçları içinde "Application" (Uygulama) sekmesi de çerezler için özel bir bölüme sahiptir. Sol menüde "Storage" (Depolama) altında "Cookies" (Çerezler) seçeneğine tıklayarak, ziyaret ettiğiniz etki alanına göre depolanan tüm çerezleri daha organize bir tablo görünümünde görebilirsiniz. Burada çerezleri silebilir, düzenleyebilir veya yeni çerezler ekleyebilirsiniz. Bu bölüm, sitenizin bıraktığı tüm çerezlerin toplu bir görünümünü sunar ve oturum bilgileri ile ilişkili çerezleri daha kolay izlemenizi sağlar.

Diğer Tarayıcılarda Benzer Yöntemler

* Mozilla Firefox: Firefox'ta geliştirici araçları `F12` veya `Ctrl+Shift+I` (Windows/Linux) / `Cmd+Option+I` (macOS) ile açılır. "Network" (Ağ) sekmesi ve "Headers" (Üstbilgiler) paneli Chrome'dakiyle oldukça benzerdir. "Storage" (Depolama) sekmesi altında da çerezleri bulabilirsiniz.
* Microsoft Edge: Edge, Chromium tabanlı olduğu için geliştirici araçları ve çerez inceleme süreci Chrome ile neredeyse aynıdır. `F12` veya `Ctrl+Shift+I` ile açılır.
* Apple Safari: Safari'de geliştirici araçlarını kullanmak için önce "Develop" (Geliştir) menüsünü etkinleştirmeniz gerekir (Safari > Preferences > Advanced > "Show Develop menu in menu bar"). Ardından "Develop" menüsünden "Show Web Inspector"ı seçebilir veya `Cmd+Option+I` kullanabilirsiniz. "Network" sekmesi ve "Headers" paneli benzer işlevsellik sunar.

Çerez ve Oturum Bilgilerini Anlamak: AdSense Perspektifi

Sitenizin gönderdiği çerezleri ve oturum bilgilerini HTTP Header Görüntüleyici ile incelemek, yalnızca teknik bir beceri değil, aynı zamanda AdSense politikalarına uyum ve genel web güvenliği için kritik bir adımdır. Bir SEO editörü olarak, bu incelemelerden elde ettiğiniz bilgileri aşağıdaki şekillerde kullanmalısınız:
1. Kullanıcı Rızası Doğrulaması: Google AdSense, yayıncıların Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) ve Birleşik Krallık'taki kullanıcılardan kişiselleştirilmiş reklamlar için geçerli bir kullanıcı rızası almasını zorunlu kılar. Bir CMP (Consent Management Platform) kullandığınızda veya kendi rıza mekanizmanızı uyguladığınızda, tarayıcının `Set-Cookie` ve `Cookie` üstbilgilerini inceleyerek, kullanıcı rızası reddedildiğinde veya belirli kategorilerdeki çerezlere izin verilmediğinde gerçekten ilgili çerezlerin ayarlanıp ayarlanmadığını veya gönderilip gönderilmediğini kontrol etmelisiniz. Eğer rıza verilmemesine rağmen kişiselleştirilmiş reklamlarla ilgili çerezler (örneğin, Google'ın `_gac` veya reklam kimlikleriyle ilgili çerezler) hala ayarlanıyorsa, bu ciddi bir politika ihlali anlamına gelebilir. Bu konuda daha detaylı bilgi için, [/makale.php?sayfa=kullanici-rizasi-yonetimi] gibi bir makaleye başvurabilirsiniz.
2. Üçüncü Taraf Çerezleri ve Şeffaflık: Sitenizde kullandığınız reklam birimleri, analitik araçlar veya üçüncü taraf entegrasyonları (sosyal medya eklentileri gibi) kendi çerezlerini ayarlayabilir. HTTP Header Görüntüleyici, bu üçüncü taraf çerezlerini (`Set-Cookie` üstbilgisindeki farklı etki alanlarını kontrol ederek) tanımlamanıza yardımcı olur. AdSense, üçüncü taraf çerezlerinin şeffaf bir şekilde yönetilmesini ve kullanıcılara bu konuda bilgi verilmesini bekler. Beklenmedik üçüncü taraf çerezleri bulursanız, bunların amacını araştırmalı ve gizlilik politikanızda bunları açıkça belirtmelisiniz.
3. Güvenlik ve `HttpOnly`, `Secure`, `SameSite` Nitelikleri:
* `HttpOnly`: Bu nitelikle ayarlanan çerezlere JavaScript aracılığıyla erişilemez. Bu, XSS (Cross-Site Scripting) saldırılarıyla çerez hırsızlığını önlemeye yardımcı olan önemli bir güvenlik önlemidir. Oturum kimliklerini içeren çerezlerin genellikle `HttpOnly` olarak ayarlanması önerilir.
* `Secure`: Bu nitelikle ayarlanan çerezler yalnızca HTTPS bağlantıları üzerinden gönderilir. Hassas bilgileri taşıyan çerezlerin (örneğin, oturum kimlikleri) yalnızca güvenli bağlantılar üzerinden iletilmesini sağlamak için sitenizin HTTPS kullandığından ve bu niteliği uyguladığından emin olmalısınız.
* `SameSite`: Bu nitelik, çerezlerin siteler arası isteklerle birlikte gönderilip gönderilmeyeceğini kontrol eder. `Lax`, `Strict` veya `None` değerleri alabilir. CSRF (Cross-Site Request Forgery) saldırılarına karşı koruma sağlar ve gizlilik açısından önemlidir. `SameSite=None` kullanılıyorsa, çerezin `Secure` olarak da ayarlanması gerekir. Bu nitelikler, sitenizin genel web güvenliği duruşunu değerlendirmek için kritik ipuçları sunar.
4. Performans Optimizasyonu: Çok sayıda veya gereksiz yere büyük çerezler, her HTTP isteğiyle birlikte gönderildiği için ağ trafiğini artırabilir ve sayfa yükleme sürelerini olumsuz etkileyebilir. Geliştirici araçlarını kullanarak çerez boyutlarını ve sayılarını denetlemek, potansiyel performans darboğazlarını belirlemenize yardımcı olabilir.
5. AdSense Politikalarına Uyum Denetimi: Google AdSense politikaları, hassas bilgilerin (örneğin, kredi kartı numaraları, sağlık bilgileri) çerezler aracılığıyla toplanmasını yasaklar. Çerezlerin içeriğini inceleyerek, sitenizin yanlışlıkla bu tür bilgileri depolamadığından emin olmalısınız. Ayrıca, izinsiz reklam yazılımları veya kötü amaçlı komut dosyalarının çerezler aracılığıyla kullanıcı verilerini toplamadığını doğrulamak için de bu araçları kullanmak önemlidir. AdSense politikalarına genel uyum hakkında daha fazla bilgi için, [/makale.php?sayfa=adsense-politikalarina-uyum] adresini ziyaret edebilirsiniz.

Karşılaşılabilecek Senaryolar ve Çözüm Önerileri

HTTP Header Görüntüleyici ile çerezleri incelerken çeşitli senaryolarla karşılaşabilirsiniz. İşte bunlardan bazıları ve çözüm önerileri:
Senaryo 1: Kullanıcı Rızası Verilmemesine Rağmen Kişiselleştirilmiş Reklam Çerezlerinin Ayarlanması.
* Durum: Kullanıcı çerez onay banner'ında kişiselleştirilmiş reklamlara veya analitik çerezlere rıza vermemesine rağmen, `Set-Cookie` üstbilgisinde Google Ads veya Analytics ile ilişkili çerezler (örn. `_ga`, `_gac`, `IDE`) görünüyor.
* Çözüm Önerisi: Çerez yönetim platformunuzun (CMP) veya kendi rıza mekanizmanızın düzgün entegre edilip edilmediğini kontrol edin. Genellikle bu durum, çerezleri tetikleyen komut dosyalarının (Google Analytics, AdSense kodları) kullanıcının rızası olmadan yüklenmesinden veya tetiklenmesinden kaynaklanır. Bu komut dosyalarının yalnızca ilgili rıza alındığında etkinleştiğinden emin olmak için web sitenizin kaynak kodunu veya CMP ayarlarını gözden geçirin.
Senaryo 2: Beklenmedik veya Bilinmeyen Üçüncü Taraf Çerezleri.
* Durum: HTTP yanıt üstbilgilerinde, sitenizle doğrudan ilişkili olmayan veya gizlilik politikanızda belirtilmeyen etki alanlarından gelen `Set-Cookie` üstbilgileri görüyorsunuz.
* Çözüm Önerisi: Bu çerezlerin nereden geldiğini belirlemek için `domain` özniteliğini inceleyin. Sitenizde kullandığınız tüm eklentileri, widget'ları, analiz araçlarını veya gömülü içerikleri (YouTube videoları, sosyal medya butonları gibi) gözden geçirin. Bu üçüncü taraf hizmetlerin de kendi çerez politikaları vardır. Eğer bu çerezler güvenlik riski taşıyorsa veya AdSense politikalarına aykırıysa, ilgili üçüncü taraf entegrasyonunu kaldırmayı veya alternatif çözümler bulmayı düşünün.
Senaryo 3: Hassas Bilgilerin Çerezlerde Saklanması.
* Durum: Çerezlerin değerlerinde (özellikle `Cookie` veya `Set-Cookie` üstbilgilerinde), kullanıcı adları, e-posta adresleri veya benzeri kişisel olarak tanımlanabilir bilgiler açık metin olarak bulunuyor.
* Çözüm Önerisi: Asla hassas kişisel verileri doğrudan çerezlerde saklamayın. Çerezler yalnızca oturum kimlikleri veya tercihler gibi şifrelenmiş veya anonimleştirilmiş verileri içermelidir. Kullanıcıya özel bilgileri sunucu tarafında güvenli bir şekilde depolayın ve çerezler aracılığıyla yalnızca bu bilgilere erişimi sağlayacak güvenli bir oturum kimliği kullanın.
Senaryo 4: Güvenlik Niteliklerinin (HttpOnly, Secure) Eksikliği.
* Durum: Özellikle oturum kimliği veya kimlik doğrulama belirteci içeren çerezlerde `HttpOnly` veya `Secure` niteliği eksik.
* Çözüm Önerisi: Tüm hassas çerezlerin (özellikle oturum çerezleri) `HttpOnly` olarak ayarlandığından emin olun, böylece JavaScript erişimi engellenir ve XSS saldırılarıyla çalınmaları zorlaşır. Siteniz HTTPS kullanıyorsa, tüm çerezlerin `Secure` niteliğiyle ayarlandığından emin olun. Bu, çerezlerin yalnızca şifreli bağlantılar üzerinden gönderilmesini sağlar ve man-in-the-middle saldırılarına karşı koruma sağlar. Bu ayarları, web sunucunuzun (Apache, Nginx) veya kullandığınız uygulamanın (PHP, Node.js vb.) çerez ayarlama mantığında yapılandırmalısınız.
Senaryo 5: Performansı Etkileyen Büyük Çerezler.
* Durum: Tarayıcı her istekle birlikte çok sayıda veya gereksiz yere büyük boyutlu çerezler gönderiyor.
* Çözüm Önerisi: Yalnızca kesinlikle gerekli olan verileri çerezlerde saklayın. Çerez boyutunu minimumda tutun. Gereksiz çerezleri temizleyin veya kullanım sürelerini kısaltın. Büyük veri yüklerini sunucu tarafında depolayıp çerezlerde yalnızca bir kimlik referansı kullanmayı düşünün.
Bu senaryolar ve çözüm önerileri, HTTP Header Görüntüleyici'nin sitenizin veri gizliliği, güvenliği ve AdSense uyumluluğu açısından ne kadar değerli bir araç olduğunu göstermektedir. Düzenli denetimler ve bilinçli uygulamalar, hem kullanıcılarınızın güvenliğini sağlamanıza hem de sitenizin tüm politikalara uyumlu çalışmasına yardımcı olacaktır.

Sonuç

Web sitenizin gönderdiği çerezleri ve oturum bilgilerini HTTP Header Görüntüleyici ile incelemek, günümüz dijital ortamında bir SEO editörü veya web yöneticisi için temel bir beceridir. Bu araçlar aracılığıyla elde ettiğiniz bilgiler, sadece sitenizin teknik altyapısını anlamakla kalmaz, aynı zamanda kullanıcı gizliliği, web güvenliği ve özellikle Google AdSense politikalarına uyum açısından kritik öneme sahiptir.
Çerezlerin nasıl ayarlandığını, ne tür bilgiler taşıdığını ve hangi etki alanlarından geldiğini bilmek, sitenizin kullanıcı kullanıcı rızası mekanizmalarının etkinliğini doğrulamanıza, potansiyel güvenlik açıklarını tespit etmenize ve AdSense'in kişiselleştirilmiş reklamlar ve veri toplama ile ilgili katı kurallarına uygun hareket etmenize olanak tanır. Unutmayın ki, şeffaf ve sorumlu bir veri yönetimi, hem kullanıcılarınızla aranızdaki güveni pekiştirecek hem de sitenizin uzun vadeli başarısını destekleyecektir. Düzenli olarak bu incelemeleri yaparak, web sitenizin hem teknik hem de yasal açıdan en iyi uygulamaları takip ettiğinden emin olabilirsiniz.